İki logo bir araya gelmemeliydi.

Özellikle son dönemde bir takım şeylerin başka şeylerden “çalındığı”, “kopya edildiği”, “copy-paste olduğu” hararetle tartışılıyor. Bu tartışma konularından biri de logolar. Son günlerde ise Odunpazarı Modern Müzesi’nin logosu.

Ekşi’de yazana göre “Tasarımcı murat pak’ın kurduğu ve milyonlarca takipçiye sahip archillect ve pak markalarının logoları 2019 eylül’de açılan odunpazarı modern müze tarafından birebir alınarak” kullanılmış. Açıkçası büyük bir iddia. Bahsedilen logolardan biri Archillect, diğeri ise Pak markalarının logosu imiş.

Bu iddia, bana biraz komik geliyor. Çünkü en nihayetinde bir yuvarlak ve bir çizgiden ibaret. Belki de insanlığın en temel çizimleri. İş bu kadar minimalize edilince, benzerinin olmasının kaçarı yok diye düşünüyorum.

Merakımdan üst üste yerleştirerek logolara baktım. Pembe olan OMM logosu, siyah olanlar da bahsedilen diğer iki logo. Evet, kalınlıkları aynı. Ama bu çalındığını iddia etmek için yeterli mi? Mesela biraz daha ince olsa yuvarlak ve çizgiler, ne değişecekti? O zaman OMM logosu özgünleşecek miydi bazı çevrelerde? Yoksa “hem çalmış, hem de değiştirmiş!” mi denilecekti?

Bu temel formlarla yapılan logolar için bu sorun hep var. Mıydı? Yoksa şimdi mi herkes birbirinin açığını bulmaya çalışıyor? Can Yayınları’nın kalp şeklindeki logosu çalıntı mıydı yani? Dünyadaki ilk kalp çizimininin tasarımcısı olmadığı için böyle diyebilir miyiz? Sadece Helvetica’dan oluşan Jeep ve Panasonic logoları çalıntı olarak kabul edebilir miyiz? Shutterstock’ta benzeri var olan bir logo amblemi çalıntı mıdır? Üstelik parasını verip kullanım hakkını yasal biçimde alabilirken nasıl çalınmış olabilir?

Tüm bu tasarımların çalıntı/kopya olmasına dair sosyal medyada yer alan amansız eleştiriler, linç kültürünün yerleşmesi ve bunla beraber tasarım kültürüne dair hakim bilgiler bulunmamasından kaynaklandığını düşünüyorum. İnternetle her şeyin herkese yakınsadığı bir dünyada, her şeyin bir benzerinin olabileceği aşikar. Önemli olan, özellikle bu sadelikle işlerde, tasarım nasıl bir kavramsal çerçeveden nasıl bir soyutlama ile ortaya çıktı? Ve nasıl bir bağlam içinde kullanılıyor? Ayrıca eğer bu bir logo amblemi ise, ona nasıl bir tipografi, ne tür renkler dahil oluyor? Nasıl malzemelerde kullanılacak? Bunların hepsi özgünlük katan şeyler. Eminim, OMM logosunun tasarımcısı Emine Tusavul’un OMM logosunu oluştururken aldığı brief’in ardından oluşturduğu bir fikir ve bağlam vardır.

İşin özü, minimal ve temel formlarla bir logo tasarlanmış OMM için. Bir yuvarlak, altı çizgi. Aynı kaygı Archillect ve Pak logolarında da varmış belli ki. Ve OMM logosu iki ayrı logoyla( O ve III) benzerlik gösterse de, ortada tek başına duran bir logo (O III III) var. Ve logonun bir logoya benzediği iddia edilmesini anlıyorum ama iki logonun bir logoya benzediğini iddia etmek, bana komik geliyor.

Hatta tam anlamıyla başlıktaki Serdar Ortaç uyarlaması şarkı sözleri canlanıyor zihnimde: “…İki logo bir araya gelmemeliydi, belki de bu kadar sevmemeliydi…”